Iedereen staat wel eens onder stress of voelt zich minder goed. Coping is de manier waarop je reageert wanneer je moeilijkheden ervaart of onder stress staat. Sommige manieren van coping kunnen je helpen om er weer bovenop te komen wanneer het even moeilijk gaat: dit noemen we gezonde copingstrategieën. Voorbeelden van gezonde copingstrategieën zijn bewegen, je creatief uiten, met iemand praten over je problemen of op zoek gaan naar lotgenoten.
Sommige copingstrategieën zijn ongezond of verergeren je situatie op lange termijn. Zo raken problemen bijvoorbeeld niet snel opgelost als je ze probeert te negeren of vermijden. Er zijn ook copingstrategieën die ongezond zijn voor je lichaam, zoals zelfverwonding of overmatig alcoholgebruik. Ze kunnen je helpen een moeilijke fase te doorstaan, maar zijn niet behulpzaam op lange termijn. Ook is het soms moeilijk om er weer vanaf te komen. Weet dat je hiermee niet alleen bent. Je kan hiermee terecht bij een hulpverlener, maar je kan ook zelf aan de slag om de manier waarop je omgaat met moeilijkheden te veranderen.
Nuttige links
“Wanneer je naar passieve copingstrategieën grijpt moet je je de vraag stellen: ‘Helpt datgene wat ik nu doe om mijn probleem op te lossen?’ Automutilatie helpt misschien heel even, maar daarna voel je je nog zoveel slechter. Dat besef is enorm belangrijk. Het kan ook lang duren om zo’n zaken af te leren, dat gaat niet op één twee drie. Daar heb je ook begeleiding voor nodig”
Senne, Carlien, Uwi, Xander en Eric praten over verschillende manieren waarop ze met moeilijkheden omgingen vroeger en nu.
In het filmpje komen holebi- en transgender personen aan bod. Voor niet-transgenderspecifieke informatie kan je terecht op www.lumi.be.
Zelf aan de slag
Het is belangrijk om een gezonde copingstijl te ontwikkelen in het omgaan met stress of problemen. Er zijn verschillende dingen die je zelf kan doen. Let wel: deze vervangen de reguliere hulpverlening niet. Ze kunnen je wel op weg zetten om je beter in je vel te voelen.
“Mijn gezonde copingstrategieën zijn fitnessen, veel onder de mensen komen,… Ik ga op zoek naar wat ik kan doen wanneer ik me slecht voel zonder dat dat zelf-destructief is. Er is bijvoorbeeld ook de website van ‘fit in je hoofd’. Maar voor iedereen is dat anders”
“Het feit dat mijn partner er voor mij was, als steun … gewoon om naar mij te luisteren, en niet te oordelen en geen suggesties te geven van wat ik eigenlijk zou moeten doen, dàt heeft het eigenlijk gedaan, dat heeft echt geholpen”
Transitie
Sommige personen kiezen voor een fysieke transitie om zich beter te voelen in hun lichaam, bijvoorbeeld door hormoontherapie of een chirurgische ingreep. Welke stappen je hierin zet is een individueel keuze, die voor elke trans persoon anders is.
Voor de meeste transgender personen is een transitie een intense periode. Je lichaam verandert meer en meer in de gewenste richting, maar je kan ook te maken krijgen met lange wachtlijsten, opmerkingen of afwijzing vanuit je omgeving. De resultaten van een ingreep zijn soms volledig zoals je had verwacht, maar kunnen soms ook tegenvallen.
“Die 5 maand wachten was een tweede keer doodgaan: je bent mentaal helemaal op, je maakt eindelijk de beslissing van: ‘nu doe ik verder, ik heb geen zelfmoord gepleegd’, mentaal heb je die beslissing genomen. En dan ineens is dat 5 MAAND WACHTEN. Dan ziet ge die wereld voor u terug instorten”
“Die depressie vorig jaar, die had te maken met mijn relatie, mijn werk, maar ook met de transitie: de hormonen en verwachtingspatronen die niet beantwoord worden, niet de gewenste effecten, dat dat zolang duurt…. Ik heb zo lang geworsteld met dat transgender zijn, en dan, als de kogel door de kerk is en je niet meer twijfelt, dan wilt je dat dat allemaal zo snel mogelijk komt, en je kan dat proces niet versnellen”
Winne, Senne, Liff en Robin vertellen hoe ze omgingen met wachtlijsten, onrealistische verwachtingen en de resultaten tijdens hun transitie.
Kleine overwinningen
Ook tijdens je transitie is een gezonde copingstijl belangrijk. Duurt het naar je gevoel allemaal veel te lang? Focus je op tussendoelen: de volgende afspraak met de psycholoog, een feestje met vrienden waarbij je jezelf kan zijn, … Deze kan je gebruiken als ankerpunten om de wachttijd, die soms oneindig lang lijkt, op te breken. In tussentijd kan je ook kleine dingen doen waardoor je je beter in je vel voelt: je teennagels lakken om je vrouwelijker te voelen, broekvulling dragen om je mannelijker te voelen. Kleine aanpassingen kunnen in jouw beleving veel verschil maken.
Het kan ook helpen om op zoek te gaan naar rolmodellen waarin je jezelf kan herkennen. Op deze website kan je alvast enkele getuigenissen van LGBT+ personen vinden. Ook op youtube en andere online kanalen zijn een heleboel verhalen te vinden! De online wereld is je vriend. Bedenk wel dat ieders verhaal anders is: je ervaringen hoeven niet dezelfde te zijn als die van andere personen. Een transitie is voor iedereen anders. Wel kunnen verhalen van anderen je inspireren en moed geven om door te zetten.
“Van het moment dat ik besliste om door te gaan tot het moment van mijn transitie heb ik heel veel gewerkt met ankerpunten. Het moment van naar die psycholoog te gaan was telkens een ankerpunt. En die laatste 2 weken ervoor was altijd u erdoor slepen tot die moment, en dan gaat ge terug wat vooruit. Je gaat steeds in kleine stapjes vooruit”
Na een transitie
De beslissing om in transitie te gaan kan voor sommige transgender personen een verlossing zijn. Het kan dan ook lijken alsof die transitie alle problemen zal oplossen. Ook na een transitie gaat het echter niet altijd van een leien dakje. Belangrijk om te onthouden is dat het einde van je transitie geen eindpunt is. Een transitie kan veel betekenen in het leven van een transgender persoon, maar de transitie op zich verandert niet alles. Ook na je transitie is het belangrijk dat je blijft inzetten op zelfzorg en gezonde manieren om om te gaan met moeilijkheden. Je kan ook na je transitie bij een hulpverlener terecht als je hier behoefte aan hebt.
Hulpverlening
Je kan terecht bij een hulpverlener wanneer het moeilijk gaat. Deze kan je mee ondersteunen en gezonde copingstijlen aanleren, ook los van je transitie. Bij sommige hulpverleners moet je rekening houden met een wachttijd, die soms meerdere maanden kan duren. Blijf niet bij de pakken zitten! In tussentijd kan je zelf aan de slag met bovengenoemde tips.
Het kan zijn dat het transgenderthema een belangrijk deel van je hulpvraag is. Je contacteert dan best een hulpverlener die expertise heeft op dat gebied. Een overzicht van zorgverleners met ervaring met het transgenderthema kan je vinden op de zorgkaart van het Transgender Infopunt.
Daarnaast kunnen transgender personen ook worstelen met moeilijkheden die niet noodzakelijk transgender gerelateerd zijn. Je kan hiervoor ook bij een hulpverlener terecht die geen ervaring heeft met het transgenderthema. Deze kan je vaak ook sneller helpen, aangezien je binnen de transgenderzorg steeds met een wachttijd rekening moet houden. Je kan dan naast het transgenderthema met een niet-gespecialiseerde hulpverlener aan een ander deel van je hulpvraag werken, in afwachting van of naast de begeleiding binnen de transgenderzorg.
“De stap naar de hulpverlening was een hele hoge drempel, enerzijds door het stigma van de maatschappij, maar anderzijds ook door het idee in mezelf van ‘ik kan dat hier allemaal zelf wel’… Maar door veel in het verenigingsleven te zijn is dat stigma heel hard weggevallen. Die drempel is veel kleiner geworden, want rondom mij merkte ik van heel veel mensen: ah, het is oké om niet oké te zijn”
Er bestaan verschillende soorten hulpverlening:
- online hulpverlening
- een-op-een gesprekken of in groep
- hulp door te praten of vooral door beweging, creativiteit of medicatie
- hulp waarbij je een tijdje ergens anders verblijft of waarbij je steeds terug naar huis gaat
- therapie die met je hele verhaal en je verleden aan de slag gaat
- therapie waarbij je vaardigheden aanleert om je vaste patronen te doorbreken
- therapie die ook je relaties met je familie en omgeving onderzoekt
- therapie die meer op oplossingen in het hier en nu focust
- …
Ga op zoek naar een hulpverlener die bij je past!
Lees nog meer over geschikte hulpverlening zoeken op www.lumi.be
Carlien, Xander, Uwi, Senne, Liff, Winne en Janne vertellen over de stap naar de hulpverlening.
In dit filmpje komen holebi- en transgender personen aan bod. Voor niet-transgenderspecifieke informatie kan je terecht op www.lumi.be
Waar kan je terecht?
Je kan online op zoek naar een psycholoog, psychiater of een therapeut, of een zorgverlener zoeken via de sociale kaart. Voor onthaal, ondersteuning en begeleiding kan je ook terecht bij onderstaande initiatieven:
Jongeren Adviescentrum (JAC)
Wat? voor jongeren met een vraag of een probleem
Waar? overal in Vlaanderen. Vind een JAC in jouw buurt op deze pagina.
Wat verwachten? Je kan als jongere gratis en anoniem terecht bij het JAC met vragen of problemen. Je kan er je verhaal doen en krijgt er informatie, advies, korte hulp en begeleiding indien nodig.
Openingsuren: afhankelijk van het JAC in jouw buurt
Contact
- Telefoonnummer afhankelijk van het JAC in jouw buurt
- Chat (maa-vrij tussen 13u en 19u)
- e-mail via dit formulier
- www.caw.be/jac
Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW)
Wat? het CAW is er voor iedereen met vragen en problemen rond algemeen welzijn.
Waar? overal in Vlaanderen. Vind een CAW in jouw buurt op deze kaart.
Wat verwachten? Je kan hier gratis en anoniem je verhaal vertellen en advies of hulp vragen. Je kan langs gaan bij een CAW in jouw buurt tijdens de openingsuren, maar je kan ook bellen, mailen of chatten. Sinds 2019 is CAW Oost-Vlaanderen het referentie-CAW voor transgender personen in samenwerking met het Transgender Infopunt.
Openingsuren: maa-vrij tussen 9u en 17u
Contact
- T 0800 13 500
- Chat (maa-vrij tussen 13u en 17u)
- e-mail via dit formulier
- www.caw.be
Centrum Geestelijke Gezondheidszorg (CGG)
Wat? CGG’s begeleiden personen met ernstige psychische of psychiatrische problemen die worden doorgestuurd door de huisarts of het CLB.
Waar? Overal in Vlaanderen. Vind een CGG in jouw buurt op deze kaart.
Wat verwachten? Kinderen, jongeren en volwassenen kunnen terecht bij een CGG voor een consult op afspraak. Verschillende specialisten zoeken samen met jou het beste antwoord op je hulpvraag.
Contact
- Afspraak na doorverwijzing door huisarts of CLB
- www.geestelijkgezondvlaanderen.be
Tejo
Wat? therapeutische begeleiding voor jongeren tussen 10 en 20 jaar
Waar? Overal in Vlaanderen. Vind een TEJO-huis in je buurt op deze kaart.
Wat verwachten? Je kan hier als jongere gratis, anoniem en quasi onmiddellijk terecht voor hulp. Dit kan zonder toestemming van je ouders. Je kan langskomen bij een TEJO-huis in je buurt, maar ook bellen of mailen. Een medewerker luistert graag naar je verhaal.
Openingsuren: afhankelijk van het TEJO-huis in je buurt.
Contact
- verschilt per TEJO-huis (klik op het TEJO-huis in je buurt voor alle info)
- www.tejo.be
Overkophuizen
Wat? huizen waar je als jongere tot 25 jaar gewoon kan binnen lopen
Waar? Je vind een OverKop-huis in Oostende, Gent, Mechelen, Tienen en Genk.
Wat verwachten? In een OverKop-huis kan je binnenlopen voor een luisterend oor en gratis professionele therapeutische hulp, zonder een label opgeplakt te krijgen. Je kan er ook leuke activiteiten doen.
Openingsuren: verschillen per OverKop-huis
Contact
- Chat (dagelijks tussen 18u en 22u)
- www.overkop.be